PATANJALİ'NİN 8 BASAMAKLI YOGA'SI 4. BASAMAK PRANAYAMA

4.Basamak PRANAYAMA’dır.

‘’Yaşamın temeli nefesse,Yoganın temeli de nefestir’’.

Prana, yaşamın anahtarı ve temel yaşam gücüdür.Prana yaşamın temel ilkesidir ve yaratılmış her varlıkta mevcuttur. Prana sınırsız hudutsuz şekilde evrende vardır.Nefes alırken su içerken yediğimiz besinlerden ve güneş ışığından sürekli prana alırız.Bu yaşam gücünün bilgisine ve bedendeki prananın kontrolüne ulaşmaya PRANAYAMA çalışması denir.

‘’Prana’nın ne olduğunu anlamak ve anlatmak Tanrı’nın ne olduğunu anlamak gibidir’’

BKS İyangar.

İçimizdeki pranayla nasıl temasa geçeriz, nasıl canlandırılır.?Bedende 5 rüzgar eser, nasıl rüzgarı kontrol etmek zorsa İç rüzgarlarımızı da kontrol etmemize yardım eder.

Prana Nefesi kontrol eden ve düzenleyen etkili bir pratiktir.Solunum ve sinir sistemlerini sakinleştirir.Zihin ve duygular üzerinde sakinleştirici ve dinginleştiricidir.Nefes Pranayla kontrol altına alındığında Zihin kontrol altına alınır

Chandogya upanishad

Bir iple bağlı bir kuş düşünün Kuş her yöne doğru uçar.bu zihindir Kendine dinlenecek başka herhangi bir yer bulamadığında ipin bağlı olduğu yerin tam üzerine konar.Benzer olarak zihnimiz her yöne doğru uçup gider ve dinlenecek başka herhangi bir yer bulamadığında dinlenmek için tam olarak nefesin üzerine konar ve orada dinlenir.

Yani Zihin Nefese bağlıdır.

Prana nefese, nefes Zihne,zihin nefese bağlıdır. iş te bu bağlantı sayesinde nefesi kontrol edersek zihni de kontrol edebiliriz.bu Pranayama’nın temelidir.prana düzensiz bi şekilde uçar vayular düzensiz bir şekilde eserse orda olmamak şu anda olmamak olarak kendini gösterir.Farkındalığımızı nefese bağladığımızda Prana kuşunu omurganın temeline sakruma,oturma kemiklerine bağlanmasını sağlıyoruz Prananın dolaşmasına izin verdiğimizde bağlandığı yere geri dönmesi gerek yani sakrumdan köklendiğimiz noktadan çıkıp yolunu kaybetmeden tekrar aynı yere gelmesini sağlamaya çalışıyoruz.Çünkü Prananın en ufak bir yolunu izini kaybetmesi bizim zihnimizi etkiler.

Prana’nın hareketleri: 5 Prana Vayu

1. prana:Yükselen enerji,göğüs kafesindeki enerji Pranadır. Nefes alışla birlikte enerjiyi yükselten hareketi Nefes alınca aşağıdan yukarıya doğru dolarız bu yükselen enerjidir.prana vayu nefes almamız için bize güç verir. nefesi kabul etmemiz için bize izin verir.Prana vayu yemeklerden besin havadan yaşam alırız.Prana vayu kabul edebilme kapasitemiz.Prana vayuyu güçlendirmek her türlü alma kapasitesini geliştirir.

2) apana:Aşağıya doğru olan,kökleyen enerji karın bölgesinde

Prana vayu nun tamamlayıcısıdır.toprak elementidir.Bu sabitlenmemize köklenmemize yardım eder.Apana vayu olmadan kökleyen bir kuvvet olmadan yükselemeyiz Apana vayu nefes verişin arkasındaki güçtür. Artık ihtiyacın olmayanı bırakabilme atabilme kabiliyetidir.atıklar,toksinler,doğum,zihin seviyesindeki bırakma kabiliyetimizdir.Vermekte iyi olabilir ama almakta iyi olmayabiliriz veya tam tersi.

3) samana:Merkeze toplayan enerji diyafram bölgesi.Sama eşit, denge demek.Sinir sistemiyle ilgilidir.Karın bölgesine doğru olan dengeleyen uyumlayan rüzgardır.Biz zihnimizi ve duygularımızı dengelersek eğer o zaman içimize aldıklarımızı hazmedebiliriz.Samana vayu bizlere hem kendimizle hem de çevremizle ilgili olan dengeyi sağlar. Samana’nın alanı karın bölgesinde olan harekettir bir sarmal gibidir.Bizler bu enerjiyle uyum içinde olmadığımızda hayata karşı iştahsızlık,isteksizlik hissederiz.Dengelenmemiş bir samana vayu besinleri absorbe etmememize ve hazımsızlığa sebep olur. sadece besinleri değil hayatta yaşadığımız tecrübeleri sindiremeyiz.

4) vyana:Merkezden her yöne doğru yayılan enerjidir. vyana vayu samananın dengeleyicisi gibidir.Vyana vayu besinlerden düşüncelere duygulara kadar bütün formlardaki dolaşımdan sorumludur.Vyana besinleri içtiğimiz suyu, düşünceleri, bedende hareket ettirir.genişleyerek bedene yayar.Vyana harekete özgürlük getirir.Zihne bağımsızlık kazandırır. vyana dengelenmediğinde vyana daralır dolaşım bozuklukları dengeli olmayan vyanın göstergesidir.

5) udana:Yükselen ve dışarıya doğru olan enerji boyun bölgesindedir.Konuşmak İletişim kurmak için havayı dışarıya doğru iten güçtür. kendimizi ifade etmemiz,özgür,doğru konuşabilme yetimiz. Eğer biz doğal çağrılara kapalıysak, kendimizi ifade etmede dirençliysek o zaman udana vayu hasar görür. boğaz bölgesindeki tiroid hormonunun ve fonksiyonlarının udana’nın bedendeki hareketiyle ilişkisi vardır.

Tam doğru ve düzgün bir diyafram nefesi için;yavaşça nefes alırken karnınızı, göğüs kafesinizi ve en son akciğerlerinizin üst kısmını genişletin.Nefes verirken aynı sırayla,karın boşluğunu, göğüs kafesi,omuzlarınızı serbest bırakın.Bu yöntem nefesin akciğerlerde sıkışıp kalmadan tüm bedeninize havayla alınan prananın yayılmasını sağlar.Gerçek nefes kontrolü nefes almayı değil nefes vermeyi kontrol etmektir.Enerji en iyi şekilde sürekli akciğerlere hava pompalarak değil,içerideki havayı boşaltarak gerçekleşir. Bu yüzden nefes verişleriniz nefes alışlarınızdan daha uzun olmalıdır.Nefes vermek fiziksel olarak rahatlamayı sağlarken zihinsel olarak bırakamadıklarımızı bırakmakla,kabul edemediklerimize kabul etmekle, yaşamdaki tecrübelerimizi sindirebilmekle ilgilidir. fiziksel veya duygusal her türlü bir acı yaşadığınızda dikkat ederseniz kendinizi nefes verirken veya derin iç çekerken bulursunuz.Bu nefes vermenin olduğun fiziksel ve ya ruhsal duruma alışmakla acının dinmesiyle, acıya alışmak ve onu kabul etmekle ilgisi vardır.

Nefesin 3 bileşeni vardır.

Nefes alma,nefes verme ve nefesi tutma.

Nefes alma Puraka’dır

Nefes verme Receka’dır

Nefesi tutma Kumbhaka’dır.

Kumbhaka yani nefesin durması 3 şekilde olur.Nefes alıştan sonraki durma anı (Antarya Kumbhaka)Nefes verişten sonraki durma anı(Bahya Kumbhaka)Ve nefes döngüsünü izlemeden kendiliğinden gelen nefes durması nefes alma ve verme çabası göstermediğin o dinginlik meditasyon halindeki an (Khevala Kumbhaka).Khevala Kumbhaka doğal bir nefes durmasıdır. ve Pranayama çalışmalarının nihai amacını oluşturur.

Pranayama çalışmalarının amacı meditasyon halindeki çabasız doğal nefes akışıdır.

Derin rahatlama,metabolizma hızının azalması,Nihai mutluluk duygusu,genişleme ve tek düşüncede olmayı getirir.Aslında Dhyana basamağında hissedilen hal bu haldir.

Yoga felsefesine göre yaşam süresi günlerle değil nefeslerle ölçülür. Nefes pranayama ile uzadığında nefes alış ve veriş sayısı azalır. Bu da yaşamda daha uzun süre nefese sahip olduğumuz anlamına gelir.Yani nefes alış ve veriş sürelerimiz ne kadar uzun olur olursa o kadar az nefes sayısı tüketmiş oluruz. 1 günde normal nefes alış ve veriş sayımız 21.600’dür Doğru ve etkili Pranayama çalışmalarıyla bu sayı azaltılabilinir. Ve yaşam süremizin uzaması sağlanabilir.

Pranayama tekniklerini uygulama esnasında bandhaları hakkında bilgi sahibi olmamız gerekir.

Bandhaların amacı;Pranayama pratikleri prana bedende akarken, enerji israfını önlemek ve başka bir yere zarar vermeden pranayı doğru bölgelere taşımak için bandhalar uygulanır.

Bandhalar

Bandha esaret,bağlama,kilitleme anlamına gelir.pranayama çalışmaları sırasında bedenin bazı bölümleri ve organlarının sıkıştığı ve kontrol edildiği bir çalışmadır.Pranayama için önemliş olan 3 ana bandha vardır.

jalandhara Bandha:Pratikler esnasında ilk ustalaşılması gereken banshadır.Çene ve boyun kilididir. Jala, beyin ve boynumuzdan geçen sinirlerdir.’’Dhara’’,yukarı doğru çekmek demektir.amacı,Pranayı yukarı doğru çekmektir.

Nasıl yapılır: dizlerinizi iyice yere değmesini sağlayan bir oturuşta oturun. bu şekilde oturamayanlar ayakta dik bir duruşta da ve elleri dizelere yerleştirin. gözlerinizi kapatın ve derin nefes alıp derin nefes verin. tekrar derin nefes alıp nefesi içerde tutun.Dilin üst kısmını üst damağınıza yapıştırın ve geridoğru çekin. Böylece soluk borusu ve özofagus sıkıca kapanacak. aynı zamanda Çenenizi sıkıca strenuma (göğüs kemiğine) yaklaştırarak başınızı öne eğin.Omuzları yukarı çekerek kolları düzleştirin ve dirseklerinizi kilitleyin.eller hala dizlerde ve temasta Nefesinizi zorlanmadan tutabildiğiniz sürece pozisyonda kalın ve Sonra omuzları gevşetin kolları bükün kilitlenmeyi yavaşça çözün. Başınızı kaldırın dilinizi açın ve aynı zamanda bedeninizdeki tüm havayı boşaltın.

Not::çene kilidi açılana kadar ve boyun yukarı kalkana kadar asla nefes alıp vermeyin gerekirse az süre yapın ama bedene nefes girişi ve çıkışı olmasın. Jaalandhara Bandhayı sadece nefesi tutarak çalışabilirsiniz.

Yararları:Bu egzersiz, iç enerji merkezlerini, özellikle de Vishuddhi Çakrayı uyandırır. Uzun süre nefes tutma becerisini geliştirir ve konsantre olma yeteneğini geliştirir. Boğaz hastalıkları için faydalıdır ve troid fonksiyonlarını düzenler.

Uyarı: yüksek kan basıncı veya kalp ve troid rahatsızlıkları olanlar uzman bir rehber olmadan yapmamalıdır.

Mula bandha :Mula,kök,kaynak,köken, sebep ya da dayanak demektir. anüsle pelvis taban kasları arasında bulunur.Pelvik taban kasları aktive edilerek uygulanır. Ana kilittir.Mula bandha bu bölge sıkılarak Apananın aşağı inmesini engelleyen bir bandhadadır.Apananın yukarı çıkmasını sağlayarak Prana vayu ile Samana vayu da bedenin merkezinde birleşmeleri amaçlanır.

Nasıl yapılır:Mula bandha ilk olarak Antara Kumbhaka (nefesi aldıktan sonraki tutma) sırasında yapılır.

Gözlerinizi kapatın ve bedeninizi gevşetin.Derin nefes alın ve nefesinizi tutun siddhasana duruşunda pelvik taban kaslarını aktive ederek kaslarınızı yukarı doğru çekme çalışın.böylece karın kaslarınız sıkılaşır ve apananın aşağı dopru akması engellenmiş olur.dikkatinizi moola hadra çakrasına ve kasılmanın olduğu noktaya odaklayın nefesi ve kasılmayın tutabildiğiniz kadar tutup Bhandadan çıkarken pelvik taban kaslarınızı gevşeterek normal solumaya devam edin.Moola bandha’yı uygulayan tüm yaratımın gerçek kaynağına ya da moola’ya kavuşmaya çalışır.Amacı,zihin(manas),Zeka (buddhi) ve egoyu(ahamkar) da içeren chitta’yı tamamen kısıtlamak ya da bandha içine almaktır.

Uyarı: Dikkat edilmesi gereken idrar kaslarının gevşek kalması.

Yararları: Pelvik bölgesinde hemoroid ve tıkanıklığı hafifletir. Otonom sinir sistemini yatıştırır, sakinleştirir ve zihni rahatlatır. Muladhara Çakrasını harekete geçirir ve arındırır. Uyku durumunu düzene sokar ve Kundalini Shakti yi uyandırır.

Uddiyana bandha: Uddiyana uçmak demektir.Bu bandhada karın bölgesindeki iç organlar karın içeri çekilerek geriye omurgaya doğru yukarı çıkarılır.Diyafram yukarı göğüs kafesine doğru kaldırılır.Bir noktaya sabitlenen prana sushmna’nın içinde yükselir.Amacı da ve pingala kanallarının sushumnada birleşmesidir.kökten gelen apana yükselerek samana ve prana vayuda birleşir ve zıt kutuplar bir araya gelerek bir ateşleme meydana gelir.

Bu uygulama karın açken yapılır. Ayakta derin bir nefes alınır ve tüm nefes ağızdan boşaltılır. Utkatasana duruşundaki gibi durulur ama sırt hafif öne eğilir eller dize konumlandırılır. Derin bir nefes alınır ve karın içeri ve yukarı göğüs boşluğunun arkasına çıkabildiği son noktaya çıkartılıp orada dinlendirilir. Nefesinizin ve pozisyonunuz rahat olduğu sürece bandha uygulanır nefes tamamen boşaldığın bir daha alınmadan bırakıp çekerek devam edilir.

Uddiyana Bandha ile Moola bandha arasındaki fark;Uddiyana Bandha’da anüsten diyaframa ve sternuma kadar olan tüm bu bölge omurgaya ve yukarı doğru çekilir.

Moola bandha’da anüsten göbek deliği arasındaki tüm alt karın bölgesi kasılarak omurgaya ve diyaframa doğru çekilir.

Bandha uzun süre pranayama pratikleri uygulayanların tecrübe edeceği bir pratiktir.Ve muhakkak tecrübeli bir eğitmenle yapılması tavsiye edilir.

PRANAYAMA ÇALIŞMALARI

1)UJAYİ PRANAYAMA

Üfleme ya da genişleme demektir.Üstünlük ve güç anlamlarını taşır.akciğerlerin tamamen dolduğu ve göğsün gururlu bir fatih gibi şişirildiği bir süreçtir.

-Meditasyon oturuşlarından birinde rahat bir oturuşta oturun

-Nefesi tamamen boşaltın.

-Nefesi alırken boğaz bölgenizi ve dil kökünüzü üst damağınıza bastırıp hafifçe kasıp aşağı doğru çekerek havanın içeri dolmasına izin verin.Bu ses derinlerden gelen okyanus sesine benzetilmektedir.Havanın sanki boğazdan bir boru içinden çekildiğini ve burun deliklerinin buna yardımcı olduğunu düşünün.

-Nefesi verirken dilinizi orta kısmını aşağıda tutarak boğaz ve dil kökünüzü yavaşça gevşetin. Bu sefer nefes bedenden çıkarken soluk borunuzdan oluk oluk su akıyormuş gibi bir his olacak

FAYDALARI

-Sakinlik ve dinginlik hissi verir.

-Bedensel Ruhsal ve zihinsel genişleme sağlar.Daha geniş düşünmeye ve hissetmeye sevk eder.

-Sinir sistemini rahatlatır ve güçlendirir.

-Akciğer kapasitesinin artmasını ve akciğer sağlığını olumlu yönde etkiler.

-Zihni sakinleştirmeye yardımcı olur.

https://www.heryerdeyoga.com/post/patanjali-nin-8-basamaklı-yoga-sı-3-basamak-asana

https://www.heryerdeyoga.com/post/patanjali-nin-8-basamaklı-yoga-sı-3-basamak-asana